«Аартыка үөрэҕириитин инники сайдыыта» Форум чэрчитинэн Баатаҕай орто оскуолатыгар маастар-кылаастар ыытылыннылар.
Иккис күн сарсыарда 11 чаастан аактабай саалаҕа Бүтүн Арассыыйатааҕы күрэх финалиһа, «2023 cыл төрөөбүт тылга уонна литэрэтиирэҕэ бастыҥ учуутала», Афанасий Николаевич Осипов аатынан Бэрдьигэстээх орто оскуолатын учуутала Кэскиллээнэ Вячеславовна Лукина «Үөрэнээччи айар, бодоруһар дьоҕурун, сахалыы тылынан ыраастык саҥарар сатабылын кылаас таһынан дьарык нөҥүө сайыннарыы» тиэмэтигэр презентациялаах үлэтин сырдатта. Сатабыл түһүмэхтэригэр оҕо дьоҕурун сайыннарыыга «Баҕарабын, булабын, өйдүүбүн, туттабын, туһанабын, айабын» диэн хаамыынан ыытыллыахтаах үлэ туһунан кэпсээтэ. Ол чэрчитинэн сахалыы оҕо медиа эйгэтин «БЭРТscнool» диэн ааттаах оҕолор устубут киинэлэрин презентациятын көрдөрдө. Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин Бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Александр Жирков: «Ис кыахпытын толору туһаныаҕыҥ, бука бары ким туохха кыахтааҕынан – куйаар ситимэ буоллун, анимационнай киинэлэр буоллуннар, оҕону сахатытар, сахалыы эйгэни тэрийэр туох баар ньыманы, албаһы барытын туһана сатааҥ. Ону тэрийдэххитинэ, сатаатаххытына, «Мин маннык гынан эрэбин, биһиэхэ көмөлөһүҥ» диэн этэр буоллаххытына Саха Өрөспүүбүлүкэтэ, национальнай Өрөспүүбүлүкэ салалтата хайаан даҕаны өйдүөҕэ уонна өйүөҕэ», – диэн этиитинэн маастар-кылааһын түмүктээтэ.
Уопсайа 18 маастар-кылаас ыытылынна. Баатаҕай орто оскуолатын нуучча тылын уонна литэрэтиирэтин учуутала, Өрөспүүбүлүкэтээҕи «2023 сыл Учуутала» күрэх кыайыылааҕа Наталья Терзи «Нуучча тылыгар уонна литэрэтиирэтигэр өрөгүйүөннээҕи компонент» диэн тиэмэлээх маастар-кылааһы ыытта; Кинини сэргэ, кэккэлии, эмиэ 11.00 чаастан, оскуола иккис этээһин 20 N-дээх кэбиниэтигэр Табалаахтааҕы оҕо уһуйаанын иитээччитэ Мария Владимировна Титова эбээннии тыас-уус таһаарар муусука тэриллэрин оскуола иннинээҕи саастаах оҕолорго билиһиннэрии уонна оонньуурга үөрэтии туһунан маастар-кылаас үлэлээтэ; Оттон 15 N-дээх кэбиниэккэ «Билингвив оҕолорго омук тылын үөрэтии» маастар-кылааһын английскай тыл учуутала Антонина Яковлева ыытта.
12.10 ч. Эбээннии саҥарбат дьоҥҥо эбээн тылын үөрэтии маастар кылааһын И.Н.Слепцов аатынан Кустуур орто оскуолатын дириэктэрин солбуйааччы, төрөөбүт тыл учуутала Мария Степанова ыытта; Бу кылааһы сэргэ, М.Л. Новгородов аатынан Верхоянскай куорат орто оскуолатын учуутала Любовь Васильева «Хомус КОЛЛАБа» ыытта.
Майгыннаһар тиэмэлээхтэринэн наардаатахха: Остуол оонньууларын нөҥүө оҕону сайыннарыы икки кылааска ыытылынна. Ол курдук, 15 N-дээх кэбиниэккэ Алексей Слепцов, Сартаҥ орто оскуолатын физкультураҕа учуутала төрөөбүт уонна олорор дойдуну үөрэтиигэ, билиигэ аналлаах «Олорор Сартаҥҥын бил» диэн тиэмэнэн остуол интеллектуальнай оонньуутун ыытта; Оттон 19 N-дээх кэбиниэккэ Верхоянскай куорат 2 N-дээх уһуйаанын иитээччитэ Тапталлаана Слепцова «Аартыка оҕолорун остуол оонньуутунан төрөөбүт тылларын сайыннарыы» диэн үлэтинэн маастар-кылаас үлэтэ бэрт сэргэхтик барда.
Сартаҥ оскуолатын иитиигэ дириэктэрин солбуйааччы Татьяна Томская оҕо төрөөбүт тылынан хоһоон айыытын нөҥүө тылы сайыннарыыга аналлаах маастар-кылааһа сэргэх көстүү быһыытынан ылынылынна; Ону тэҥэ Дьааҥы хоһоонньуттарын тылларыгар айыллыбыт ырыалары пропагандалааһын» диэн, оҕону култуура, литэрэтиирэ нөҥүө патриотическай тыыҥҥа иитиигэ аналлаах Баатаҕай орто оскуолатын муусукаҕа үөрэтээччитэ Прасковья Потапова сонун тиэмэлээх маастар кылааһыгар сылдьааччылар элбэҕи биллилэр, ыллаатылар.
Оҕо куукула уобарастарыгар олоҕуран остуоруйа дьоруойдарын, ис хоһоонун билиитигэр аналлаах үөрэхтэри элбэх уһуйаан ыытар. Олортон биирдэстэрэ Сартаҥнааҕы оҕо уһуйаанын иитээччитэ Лилия Горохова оҕоҕо Олоҥхону сылгы сиэлиттэн оҥоһуллубут оонньуурдар нөҥүө үөрэтии туһунан маастар кылааһы ыытта; Эмиэ сылгы сиэлинэн оҥоруу үскүүстүбэтин туһунан тиэмэнэн үлэтин оробуочай хаадырдары бэлэмнээн таһаарар «Аартыка» Киин дириэктэрин бастакы солбуйааччыта Светлана Кириллина кэпсээтэ.
Баатаҕай орто оскуолатын алын кылааһын учуутала Анна Стручкова «Приобщение детей с ОВХ к родному языку» маастар-кылааһа уопут атастаһааччыларга элбэх саҥа көрүүлэри биэрдэ; Усуйаана улууһун Хаһааччыйа орто оскуолатын учуутала Уйгулан Аммосов «Ориентирование на местности в условиях Арктики» тиэмэтинэн үлэтин ыытта.
Оттон улуус биир эмиэ улахан нэһилиэгин, Табалаах орто оскуолатын учуутала Любовь Чукрова куту-сүрү үөрдэр «Бэйбэрикээн бэртээхэй бэйэлээх куукула» диэн оҕоҕо остуоруйаны куукуланан көрдөрөн үөрэтии туһунан кэпсээтэ; Верхоянскай куорат 2 N-дээх уһуйаанын иитээччитэ Мария Васильева оскуолаҕа киириэн иннинээҕи саастаах оҕолорго норуот декоративнай оонньуурдарын нөҥүө Аартыка норуоттарын фольклордарыгар чугаһытыы тиэмэлээх үлэтин көрдөрдө; Оттон Боруулаах орто оскуолатын уопуттаах учуутала Марина Егоровна Новгородова «Олоҥхо оҕо сайдыытыгар оруола» диэн инники маастар кылаастар үлэлэрин ситэрэрдии, уопсай өйдөбүлү биэрэр маастар-кылааһын бары сэргээтилэр.
Технология учууталлара – Боруулаах орто оскуолатыттан Айаал Герасимов «Внеурочная деятельность по обработке дерева «Сатабыл»; Дьааҥы улууһун Оҕо Киинин эбии үөрэхтээһиҥҥэ учуутала Мир Слепцов декоративнай-прикладной үскүүстүбэ туһунан киэҥ иһитиннэриилээх үлэтинэн маастар кылаас ыытта.
Маастар-кылаастары ыытыы модератордарынан Т.И. Новгородова, Т.С. Смирнова, М.И. Другина, Л.Х. Старостина, Г.А. Потарова, Е.Е.Горохова үлэлээтилэр. Үс хотугу улуус учууталлара, иитээччилэрэ «Аартыка үөрэҕириитин инники сайдыыта» Форум кыттыылаахтара үөлээннээхтэрин кытта олус наадалаах кыһалҕалары быһаарар, саҥа арыйыыларга элбэх көрүүлэри киллэрбит дискуссиялардаах, оҕонү үгэс нөҥүө иитии оруннааҕын, саҥа ньымалары көрдөөһүн суолтата улаханын уонна санаа атастаһыылаах тэрээһиннэр бырагыраамаҕа киллэриллибиттэрин, уопуттаах учууталлар, эбии үөрэхтээһин педагогтара, уһуйаан иитээччилэрэ ыыппыт оҕону иитиигэ-үөрэтиигэ, билиигэ-көрүүгэ, сайыннарыыга сөптөөх маастар-кылаастарыгар кыттыбаттарын, элбэххэ үөрэммиттэрин иһин махтаннылар. Уонна ыытар үлэлэрэ икки күн иһигэр сиһилии кэпсииргэ, уопут атастаһарга бириэмэтэ кырыымчыгын бэлиэтээтилэр. Аны икки сылынан ыытыллыахтаах Форум Дьааҥыга ыытыллара саамай сөптөөҕүн эттилэр. Аартыка үөрэҕириитэ инники сайдыытыгар саҥа көрүүлэрдээх Форум бырайыагын оҥорон Аартыка улуустарын үөрэҕириитин үлэһиттэрин бииргэ түмпүт Саха Өрөспүүбүлүкэтин Академиятын «Төрөөбүт тылы харыстааһын, сайыннарыы уонна үөрэтии Киин» салайааччытыгар, педагогическай наука докторыгар, профессор Феодосия Васильевна Габышеваҕа, кини үлэлиир хамаандатыгар махталларын эттилэр.
Раиса Чирикова