Боруулаах олохтоохторун иһигэр сүөһүлээх дьон, биэнсийэлээхтэр уонна «Яна Продукт» ТХПК үлэһиттэрэ, уопсайа 20 киһи, Тураҥнаахха тахсан аһыы оту үргээһиҥҥэ субуотунньуктаатылар.
«Тураҥнаах бөһүөлэктэн ырааҕа суох сир, аһыы от олус элбэх, улахаттара да бэрт эбит. Күп-күөх ууга сорох от луковицата адьас дагдайа сылдьар. Инньэ гынан 4 куул аһыы оту хомуйдубут. Саамай кыра саастаах үргээччи эбээтигэр көмө буола тахсыбыт 11 кылаас үөрэнээччитэ», – диэн кэпсиир Боруулаахха үһүс сылын кийииттээн олорор «Яна Продукт» ТХПК үүт сыаҕын приемщига Анна Горохова.
Кини субуотунньукка хомуллуу туһунан: «Ынаҕа өлбүт киһи «Ынаҕым аһыы оту сиэн өллө» диэбитигэр – хаар ууллан сир хараарыыта тахсан субуотунньугунан үргүөххэ диэн этии таһаарбытым. Онтон бу аҕыйах хонуктааҕыта ол киһим «Субуотунньукка тахсабыт» диэн суруйбута. Инньэ гынан, муус устар ый 5 чыыһылатыгар хомуллан, күргүөмүнэн тахсан хомуйбуппут уонна былыргы сиилэс дьааматыгар бырахпыппыт. Төрүт да онно, күрүөлээх дириҥ дьаамаҕа быраҕыллар», – диир.
Халлаан сайыҥҥылыы сылыйыытын саҕана тыа сирин дьонугар бииртэн биир кыһалҕалар — аһыы оттон сүөһү сүһүрүүтэ, өлүүтэ, сылгы кулуннааһына тахсыталыы тураллар. Маны ааһан эрдэлээбит тайҕа хаһаайына эһэ сылгыны, сүөһүнү тардара уруккуттан баар түгэн.
Аһыы от саамай дьааттаах үүнээйилэртэн биирдэстэрэ, сииктээх сирдэргэ, күөллэр уулаах-бадарааннаах кытылларыгар үүнэр. Улахан сүөһү 2-3 ити от хортуоскатын сиэтэҕинэ, кэмигэр сөптөөх көмө оҥоһуллубатаҕына өлүөн сөп. Аһыы оту сиэбит сүөһү харахтарын харата улаатар, икки хас чааһынан төбөтүн кэннин диэки хантаччы быраҕан тартаран киирэн барар. Дьаат сүөһүгэ дьайыыта улаханыттан сүөһү параличтаан тыына хаайтарар, иһэ үллэр диэн суруйаллар. Бу от күһүҥҥү курааҥҥа да сэрэхтээҕин дьон бэлиэтииллэр.
Саас эрдэ көҕөрө сиппит маҥан кыра бытырыыс сибэккилэрдээх уһун атахтаах, элбэх лабаалаах сэбирдэхтэрдээх, ыраахтан маҥхайан көстөр аһыы оту ойуур-тыа киһитэ барыта көрбүт буолуохтаах. Арай хороҕор муостаах күөх сибиэһэй оту ахтан бу дьааттаах окко түбэһээхтиир.
Боруулаахтар аһыы оту уруккуттан үргүүр, субуотунньуктуур үгэстэрэ үгүстэргэ холобур буолар. Дьааттаах от тыынар тыыннаахха барытыгар сэрэхтээх, онон дьүһүннэрин, ханна, хаһан үүнэллэрин оҕолор билэллэрэ эмиэ наада. Холобур, «Вех ядовитый» диэн аатынан киэҥник биллэр дьааттаах аһыы оту алҕаска сибэккитин да амсайбыт киһи улаханнык сүһүрэрэ этиллэр, тыынарынан, сүрэҕинэн моһуогуран өлүөн да сөп, диэн суруллар.
Раиса Чирикова