Иннокентий Юмшанов, Дьааҥы улууһун үөрэх салалтатын салайааччыта: Ил Дархан Айсен Николаев Ил Түмэҥҥэ туһаайан этиитигэр оскуолаларга, уһуйааннарга төрөөбүт тылы сайыннарар сыалтан энокултуурунай эйгэни тэрийэр көҕүлээһини өйүөххэ наадатын бэлиэтээтэ.
«Дьааҥы улууһун 21 оскуолатыгар уонна 17 оҕо уһуйааныгар саха тылын кылаастара, бөлөхтөрө бааллар. Саха концепциятын үөрэтии компоненнарыгар араас предметтэргэ туһаналлар, тутталлар. Нэһилиэктэргэ саха тылынан үөрэтии, сайыннарыы уруккуттан күүскэ барар. Баатаҕайга урукку дьылларга үксэ нуучча кылаастара, уһуйааннарга сахалыы бөлөхтөр суохтар этэ. Кэлиҥҥи кэмҥэ саха кылаастара, бөлөхтөрө арыллан, төрөппүттэргэ оҕону сахалыы тыыннаах иитэллэригэр төһүү күүс буолар.
Баатаҕай оскуолатыгар саха салаатын бүтэрэн кэлиэҕиттэн, 21 сыл устата Дария Спиридоновна Колесова таһаарыылаахтык үлэлии сылдьар. Нуучча тыллаах оскуолаҕа саха кылааһа диэн ааттаан саха тылын уонна литературатын предмет быһыытынан үөрэтэллэр. Нэдиэлэҕэ 3 чаас көрүллэр: 2 чаас саха тыла, 1 чаас саха литературата. Бу кылаастарга оҕо ахсаана куруутун аҕыйах буолар этэ – 10-ча оҕо эбэтэр онтон да аҕыйах. Ол иһин 9 кылааска диэри үөрэтэллэр, ити кэннэ профильнай кылаастарга арахсан, саха тылын үрдүкү кылаастарга үөрэппэттэр. Сыл аайы кылаас арыллыбат этэ. Бу кэнники сылга дьэ элбэх оҕолоох кылаастар арыллан, алын сүһүөхтэн тахсан эрэллэр. Бу 2024-2025 үөрэх сылыгар 3 кылаас саха тылын уонна литературатын үөрэтэр: 5 в, 7б, 9 в. Ону таһынан нуучча тыллаах кылаастарга КНРС (Я) уонна Саха тыла – судаарыстыбаннай тыл диэн предметтэр үөрэтиллэллэр. Ити предметтэри Юнна Павловна Неустроева үөрэтэр.
Үөрэтэр методикаларыгар учууталлар ордук оҕо ситимнээх саҥатын уонна сурук тылын сайыннарыыга болҕомтолорун уураллар. Саха оҕото төрөөбүт тылынан ыраастык саҥарар, толкуйдуур, ырытар буолуохтаах уонна оскуоланы бүтэриэхтээх диэн сыалтан. Оскуола иһинэн даҕаны, улуус таһымыгар тиийэ араас тэрээһиннэр буолаллар. Манна оҕолор наһаа көхтөөхтүк кытталлар. Ситиһиилэрэ даҕаны үгүс. Холобура, бу сылга Олоҥхо күнүгэр Баатаҕай оскуолата саамай элбэх оҕону бэлэмнээн бэлиэтэммитэ. Оскуола иһинэн бэлиэ күннэр, бырааһынньыктар («Саха судаарыстыбаннаһын күнэ», «Олоҥхо күнэ», » Хомус күнэ», » Саха тылын уонна сурук-бичик күнэ», «Саха сиригэр олохтоох омуктар култуураларын күнэ «, о.д.а ), араас туһааннаах тэрээһиннэр тиһигин быспакка үрдүк таһымнаахтык ааһаллар. Баатаҕай орто оскуолатын иһинэн Анна Николаевна Стручкова салайааччылаах «Күн түмсүү» оҕо түмсүүтэ тэриллэн тэтимнээхтик үлэлиир. Сыл аайы «Дьааҥы аартыга» улуус хаһыатыгар оҕолор айымньылара “Ньургуһуннар кырдаллара” балаһаҕа бэчээккэ тахсар.
Баатаҕай бөһүөлэгин 3№-дээх уһуйааныгар барыта 47 оскуола иннинээҕи саастаах оҕо сылдьар. Кыра бөлөхтөн саҕалаан, үһүс сылын, сахалыы саҥалаах оҕолорго икки бөлөх үлэлии турар. 1-3 саастаахтарга аналлаах сүрүн үөрэтэр бырагыраммалара «Көмүс Ньээкэчээн». Орто бөлөххө «Кустук», «Тосхол» курдук оҕону иитэр-үөрэтэр бырагыраммалары тутталлар. Үлэһиттэр, иитээччилэр бары сахалар, сахалыы саҥараллар, кэпсэтэллэр.
«Ньургуһун» Баатаҕайдааҕы уһуйааҥҥа 2020 сылтан национальнай «Ымыычаан» бөлөх үлэлиир. 2023 сылгы 16 оҕону көччөх гынан көтүтэн, оскуолаҕа атаарбыттара. 2023 сылтан кыра бөлөҕү ылан, иитэр-үөрэтэр, сайыннарар үлэ күөстүү оргуйа олорор. 15 оҕо сылдьар: 5 кыыс, 10 кыыс.
Онон сахабыт тыла сүтэн симэлийэн хаалбакка, өссө да үрдүк таһымҥа тахсан, силигилии ситэн, сайда, үүнэ, чэчирии турдун!»